منبع انبساط پکیج چیست؟ چگونه کار می کند؟ در مورد کاربرد آن در این نوع سیستم گرمایش چه اطلاعاتی دارید؟ اگر در منزل یا محل کارتان سیستم پکیج نصب کرده اید، ممکن است با افزایش یا کاهش فشار آب در مدار سیستم و اختلال در کارکرد دستگاه مواجه شده باشید. منبع انبساط همان قطعه ای است که این نوسان فشار را به حداقل می رساند.
منبع انبساط یکی از قطعات مهم پکیج هاست که در کنترل فشار مضاعف حاصل از افزایش دمای آب در این دستگاه نقش دارد. با این قطعه هرگونه افزایش یا کاهش در مدار سیستم پکیج به حالت تعادل برگردانده شده و به طور ثابت نگه داشته می شود.
اختلال در عملکرد منبع انبساط و خراب شدن آن مهم ترین علت بالا رفتن فشار پکیج است. عملکرد صحیح این قطعه نقش مهمی در رفع مشکلات نوسان دما و فشار و آسیب احتمالی به اتصالات و لوله های مدار گرمایش سیستم دارد. شناخت نحوه کارکرد، تنظیم منبع انبساط، علائم معیوب شدن این قطعه، زمان نیاز به تعمیر یا تعویض و… می تواند ضمن تضمین یک عملکرد بهینه در قطعه، بازدهی سیستم گرمایش را نیز افزایش دهد.
منبع انبساط پکیج چیست
منبع انبساط از مهم ترین قطعات موجود در تمام مدل های پکیج های دیواری، ایستاده و… است. این قطعه نقش مهمی در تثبیت یا ایجاد تعادل فشار آب داخل دستگاه دارد. این فشار توسط گازهای بی اثر یا بالشتک های هوا تامین می شود. با افزایش دمای آب در این سیستم گرمایش و افزایش حجم آن، فشار دستگاه نیز زیاد می شود.
در این شرایط باید فشار به شکلی کنترل شود تا از آسیب به اجزای دستگاه چون ترکیدگی دیگ جلوگیری گردد. گرچه در این شرایط شیر اطمینان وارد عمل می شود و با باز شدن آن و خارج شدن بخش قابل توجهی از حجم آب فشار سیستم به حد استاندارد می رسد، اما گاهی این قطعه به دلیل نقص فنی عملکرد مطلوب و به موقعی نشان نمی دهد. به همین دلیل منبع انبساط برای کنترل فشار در دستگاه تعبیه شده است.
وظایف این قطعه را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- حفظ تعادل فشار سیستم و پیشگیری از آسیب به سایر قطعات
- جذب حجم اضافی آب در دماهای بالای سیستم
- مهار نوسانات فشار به دلیل تغییر حجم آب و دمای سیستم
برخی ویژگی های این قطعه عبارت است از:
- این قطعه با ایجاد تعادل فشار بخش گازی و بخش آب در حال گردش، فشار سیستم پکیج را تنظیم می کند.
- معمولا ظرفیتی حدود 8-6 لیتر دارد. البته با توجه به ظرفیت سیستم گرمایش، توان حرارتی و مشخصات لوله کشی ساختمان این کمیت متفاوت می شود.
- این قطعه ضریب اطمینان بالایی در برابر فشارهای وارد شده به سیستم گرمایش دارد.
- به عنوان یک کنترل کننده دقیق پکیج عمل می کند و احتمال ترکیدن دیگ آن را به کمترین مقدار می رساند.
ساختار منبع انبساط پکیج
این قطعه ساختاری استوانه ای یا بشقاب مانند دارد. از دو پوسته فلزی تشکیل شده که درون دیافراگمی پلاستیکی تعبیه شده است. بخشی از فضای این منبع از طریق گازهای بی اثر چون نیتروژن اشغال می شود و بخش دیگر آن برای ورود آب به مدار چرخه سیستم گرمایش تعلق دارد.
نحوه عملکرد منبع انبساط
اگر فشار آب سیستم پکیج زیاد شود، مازاد آن وارد منبع انبساط می شود. در صورت مواجه شدن سیستم با کاهش فشار، برای برقرار شدن فشار لازم کاستی آن توسط این قطعه تامین می شود. به این ترتیب آب مورد نیاز در سیستم پکیج با فشار مناسب به چرخه مدار وارد می گردد.
انواع منبع انبساط
این قطعه در سیستم های گرمایش از جمله انواع پکیج ها به دو شکل طراحی می شود:
1. منبع انبساط باز
منبع انبساط باز مخزنی بوده که با هوای آزاد به طور مستقیم در ارتباط است. این ویژگی باعث می شود تا فشار هوای بیرون به سطح منبع و سیال در حال گردش موجود در آن اعمال شود. در نتیجه فشار هوای محیط بیرون فشار هوای داخل سیستم را تنظیم می کند.
- در این مدل فشار وارد شده به سیستم و مایع درون آن ارتباط مستقیمی با ارتفاع قرارگیری و فشار هوای این ارتفاع دارد.
- حداکثر فشار وارد شده به این منبع معادل است با فشار حاصل از اختلاف ارتفاع محل نصب با سیستم گرمایش مرکزی.
با توجه به دو ویژگی ذکر شده بیشترین کاربرد این مدل منبع انبساط در سیستم های گرمایش با فشار کم است.
کارکرد مطلوب این منبع انبساط تحت شرایطی است که در ارتفاعی بالاتر از مبدل حرارتی ساختمان نصب شده باشد. این شرایط امکان تعادل فشار کل سیستم را به بالاترین شکل ممکن فراهم کرده و از هدر رفت یا نشتی آب جلوگیری می کند. به همین دلیل این مدل منبع انبساط معمولا بر روی پشت بام ها نصب می شود. این مکان ارتباط مستقیم منبع با هوای آزاد و حفظ ارتفاع آن نسبت به سایر اجزای سیستم گرمایشی را فراهم می کند. اما برخی معایب را هم همراه دارد:
- نیاز به حجم لوله کشی زیاد
- هدر رفت زیاد انرژی به دلیل تبخیر شدن آب
- محدودیت در کنترل فشار و دما
- مناسب نبودن این مدل منبع برای فشارهای بالا
- احتمال خوردگی و زنگ زدگی منبع به دلیل ارتباط با هوای آزاد
2. منبع انبساط بسته
این مدل منبع انبساط با هوای آزاد در ارتباط نیست. تامین فشار سیستم پکیج در این شرایط از طریق بخار یا گازی بی اثر چون ازت انجام می شود. این مدل منبع انبساط در مجاورت دیگ موتورخانه و ارتفاعی بالاتر از آب ورودی دیگ تعبیه می شود. منبع انبساط بسته دارای سه مدل “بالشتکی، دیافراگمی و بادکنکی” است.
مزایای کاربرد این مدل منبع در سیستم های گرمایش عبارت است از:
- جلوگیری از روشن و خاموش شدن بیش از حد پمپ
- به حداقل رساندن هزینه های بهره برداری
- احتمال خوردگی و زنگ زدگی کمتر
و معایب آن شامل:
- نیاز به نصب سیستم های هواگیری جهت عملکرد مطلوب منبع
- احتمال ورود گاز داخل چرخه مدار آب سیستم و ایجاد حباب
- قیمت بالاتر نسبت به منبع انبساط باز
علائم معیوب شدن منبع انبساط
خراب شدن این قطعه در انواع پکیج ها به دلایل مختلف رخ می دهد. اما پنج دلیل اصلی این اتفاق عبارت است از:
- نشتی یا مسدود شدن منبع انبساط و کاهش فشار سیستم گرمایش
- عدم کارکرد صحیح این قطعه و افزایش فشار در مدار گرمایشی سیستم پکیج
- اختلال در عملکرد منبع انبساط و نوسان غیر معمول فشار در سیستم
- نشت دیافراگم منبع
- خراب یا مسدود شن لوله ها و اتصالات منبع
هر گونه تغییر در میزان فشار سیستم پکیج از طریق نشانگر فشار در صفحه مانومتری پنل دستگاه نشان داده می شود. با خراب شدن این قطعه عقربه فشار بالا می رود و دمای مدار گرمایش نیز افزایش می یابد. در شرایطی که فشار مدار سیستم بیش از حد بالا رود شیر اطمینان باز شده و با خارج کردن مقداری آب تا حدی فشار را متعادل می کند.
در این وضعیت مدار گرمایش سیستم سرد می شود؛ عقربه فشار پایین تر از حد نرمال قرار می گیرد؛ دما کاهش قابل ملاحظه ای نشان داده و سیستم پکیج خاموش می گردد. نوسانی که در فشار سیستم مشاهده می شود دال بر معیوب بودن منبع انبساط و عدم کارکرد صحیح آن است. همچنین
در صورت مشاهده هرگونه افزایش یا کاهش فشار پکیج باید جهت تعمیر و بازرسی این قطعه اقدام کرد تا از آسیب های جدی تر به سیستم جلوگیری نمود.
روش تست خرابی مخزن انبساط
برای اطمینان از خراب شدن این قطعه در سیستم های پکیج تست ساده ای وجود دارد که با استفاده از سوزن والف تنظیم باد این منبع انجام می شود. جهت انجام این تست لازم است ابتدا درپوش سوزن والف منبع انبساط برداشته شده و از طریق ابزاری چون پیچ گوشتی اندکی فشار به آن وارد شود.
در این شرایط چنانچه هوا از آن خارج گردد یعنی منبع انبساط سالم است و هیچ ایرادی ندارد. در این حالت فقط باید برای تنظیم باد آن اقدام کرد. اما اگر در شرایط فشار دادن سوزن والف آب از آن خارج گردد، قطعه مورد بحث معیوب شده است. این وضعیت نشان می دهد که لاستیک دیافراگم داخلی منبع انبساط پاره شده و باید برای تعویض ان اقدام نمود.
نحوه کالیبراسیون
عملکرد مطلوب منبع انبساط مستلزم تنظیم یا کالیبراسیون این قطعه است. اما منظور از کالیبره کردن منبع انبساط پکیج چیست؟ کالیبراسیون به تنظیم باد قطعه مورد بحث اشاره دارد. این قطعه بعد از مدتی کارکرد با افت باد مواجه می شود.
با توجه به اهمیت تنظیم باد در عملکرد صحیح منبع انبساط، لازم است تا با مشاهده هر گونه علامت باد نداشتن قطعه نسبت به کالیبره کردن آن اقدام کرد. فشار غیر معمول، نشت آب، اختلال در عملکرد و علائم خرابی پمپ پکیج از مهم ترین علت های تنظیم نبودن باد این قطعه هستند.
برای تنظیم باد منبع انبساط باید:
- قبل از باد زدن منبع حتما پکیج خاموش شده باشد و از تخلیه آب مدار گرمایش دستگاه و فشار هوای رادیاتورها اطمینان حاصل شود.
- درپوش پلاستیکی سوزن والف برداشته و فشار آن با استفاده از مانومتر سنجیده شود.
- در حالت استاندارد فشار منبع باید بین 15 پاسکال تا 1 بار رویت شود. چنانچه مانومتر فشاری کمتر از محدوده ذکر شده را نشان دهد باید با استفاده از یک تلمبه برای باد زدن منبع انبساط اقدام کرد.
- با توجه به تخصصی بودن این عملیات و احتمال ترکیدگی لاستیک داخلی منبع، قطعا تنظیم آن باید توسط یک تکنسین مجرب انجام شود.
تعمیر و تعویض منبع انبساط
چنانچه اختلال در عملکرد منبع انبساط به ساختار داخلی آن مربوط شود، تنها راه حل موجود تعویض این قطعه است. در صورت مشاهده علائمی چون دفرمه شدن ساختار، خروج هوا از سوزن والف منبع، پارگی منبع انبساط، خراب شدن بالن یا پرده دیافراگم درون آن باید این قطعه تعویض شود.
اما در صورت اتصال نامناسب یا گرفتگی مسیر لوله ها و مشاهده نشتی در بخش پایینی مخزن انبساط نیازی به تعویض قطعه نیست. با تمیز کردن لوله ها و اتصالات مشکل موجود در این قطعه حل می شود.
فاکتورهای موثر در افزایش عمر این قطعه
- سرویس منظم و نگهداری صحیح از سیستم پکیج
- کیفیت ساخت و متریال مرغوب
- نصب سیستم در شرایط محیطی مناسب به ویژه از لحاظ دما و رطوبت
- تعداد دورهای گرمایش و سرمایش پکیج
در پایان
منبع انبساط پکیج قطعه ای بشکه ای یا مخزنی شکل است که در پشت دستگاه و بعد از پمپ آن قرار گرفته است. این قطعه یک عنصر حیاتی در سیستم گرمایش مورد بحث است. اما اهمیت یا نقش منبع انبساط پکیج چیست؟
مخزن انبساط قطعه ای است که به منظور محافظت از سیستم های گرمایش آب طراحی شده است این قطعه در حفظ تعادل فشار در مدار گرمایش سیستم پکیج نقش دارد. منبع انبساط در صورت مواجه دستگاه با افت فشار از طریق افزودن آب به مدار گرمایش، این کاهش را جبران می کند و در شرایط افزایش فشار آب به دلیل دمای بالای سیستم، با جذب حجم آب مازاد، فشار را به حالت تعادل برمی گرداند.
جهت حفظ عملکرد بهینه این قطعه لازم است تا به صورت دوره ای مورد بازرسی قرار گیرد. با توجه به حساسیت بالای ساختار منبع انبساط در این سیستم گرمایش، در صورت مشاهده هرگونه علائم خرابی و نیاز به تعمیر یا تعویض قطعه بهتر است از کارشناسان مربوطه کمک بگیرید.
کارشناسان ما در تاسیسات خدمات ایران هرگونه خدمات تعمیر و سرویس انواع پکیج و آبگرمکن را با بهترین کیفیت و قیمت انجام می دهند. کافیست یکبار امتحان کنید.
